فن

(فَ نّ)

فَن واژه‌ای فارسی به معنی راه و روش و شگرد و مهارت‌های انجام کاری است.
این واژه در ادبیات کهن فارسی معنای سرود و آواز خوب نیز می‌داده‌است.

واژهٔ فن کوتاه‌شدهٔ فند است که در فارسی به همان معنای شگرد است و ترفند از آن ساخته شده به معنای «فن شگفت‌انگیز» (مقا: تردستی). فند دگرگون‌شدهٔ پند^[۱] و معنای اصلی پند در فارسی (به‌ویژه در پارسی میانه) راه و روش است.

واژهٔ فارسی فن به زبان عربی راه یافته و با جمعِ فنون در فارسی نیز استفاده شده‌است. در عربی فن را بیشتر در همان معنای قدیم فارسی‌اش، یعنی هنر و آوازه‌خوانی، به‌کار می‌برند. مشتق دیگرِ عربی‌واری از این واژه، یعنی تفنن (آوازها و روش‌های گوناگون)، در فارسی در معنای تفرج به‌کار می‌رود.^[۲]

فن در فارسی این ترکیبات استفاده می‌شود:

فارسی

ریشه‌شناسی

رتقا

اسم

آگاهی‌های مربوط به صنعت یا علم.
حال، گونه.
راه، روش.
سرود طرب‌انگیز.
در فارسی، حیله، نیرنگ، چاره.

جمع

فنون و افنان.

منابع

فرهنگ فارسی معین

برگردان‌ها

فن دگرگون‌شدهٔ «پند» است که به زبان عربی رفته و فن، فنون، و فَنّان از آن ساخته شده‌است.

انگلیسی:art

ایتالیایی

اسم

tecnica

انگلیسی: technique

منابع

↑ پند از ریشهٔ پارسی باستان پَثَ به معنای راه گرفته شده و هم‌ریشه است با واژهٔ انگلیسی Path به معنی راه،
↑ لغت‌نامهٔ دهخدا، سرواژهٔ تفنن.

لغت‌نامهٔ دهخدا، سرواژهٔ فن.
مقدم، محمد، «چند نمونه از متن نوشته‌های فارسی باستان»، در: نشریهٔ ایران‌کوده، شمارهٔ ۴، تهران: سازمان انتشارات فرَوَهْر، چاپ دوم: مهرماه ۱۳۶۳، ص۴۶.

[1] پند از ریشهٔ پارسی باستان پَثَ به معنای راه گرفته شده و هم‌ریشه است با واژهٔ انگلیسی Path به معنی راه،

[2] لغت‌نامهٔ دهخدا، سرواژهٔ تفنن.

[۱]

[۲]